Na Aukcji Sztuka Wyobraźni po raz pierwszy wystawiliśmy i sprzedaliśmy token NFT wraz z obrazem…

NFT weszło szturmem na światowy rynek sztuki w 2020 roku a rok później także pojawiło się w Polsce. Pierwsze próby wprowadzenia tokenów NFT na polski rynek sztuki odbyły się w grudniu 2021 roku, przy dużym zainteresowaniu mediów, a także tak poważnych instytucji jak Giełda Papierów Wartościowych.

NFT w doniesieniach medialnych kojarzy się z wielkimi cenami, tajemniczym światem kryptowalut, graczy komputerowych i… sztuką. Poniżej staramy się przekazać najbardziej istotne informacje, w najmniej skomplikowany sposób opowiedzieć o tym nowym zjawisku, które pojawiło się w globalnej wirtualnej przestrzeni, ale także powoli szuka miejsca na rynku sztuki.

Co to jest NFT?

NFT (non-fungible token – niewymienialny token) ma wiele definicji, jedna jest bardziej skomplikowana od drugiej. Nie chcemy przytaczać żadnej z nich, ponieważ nikt nie jest ekspertem od urodzenia, a najbardziej proste wyjaśnienie ma zadanie zachęcić, a nie zniechęcić. Jeżeli ktoś chce zgłębić temat bardziej, dowiedzieć się więcej szczegółów – jest wiele stron w internecie, filmów na Youtube.

Zachęcamy też do słuchania naszych podcastów, gdzie opowiadamy o NFT, tokenach, ich wpływie na świat i sztukę.

Szczególnie polecamy podcast nagrany przez nas, gdzie wyjaśniamy podstawowe pojęcia związane z NFT.
(do posłuchania także na Spotify i Apple Podcasts )

Najprościej można określić NFT jako obiekt cyfrowy, najczęściej składający się z dwóch elementów:

cyfrowego pliku graficznego – np. obrazu w formacie jpg, lub filmu czy animacji
zapisu w rejestrze danych typu blockchain (najczęściej Ethereum). Sieć blockchain przechowuje w sposób trwały i niezmienialny informacje o czasie utworzenia NFT, autorze (tym kto stworzył) oraz wszystkich kolejnych operacjach jakie zostały wykonane na danym obiekcie NFT (sprzedaży, transferze itp.) – ta część jest rodzajem cyfrowego certyfikatu pochodzenia i własności.

Pierwotnie NFT było powiązane tylko z obiektami cyfrowymi (takimi jak pliki graficzne, animacje, akcesoria w grach komputerowych), obecnie coraz częściej zdarza się, że NFT dołączane są do fizycznych dzieł sztuki. Na chwilę obecną nie został wypracowany jednolity standard i możliwe jest, że nabywca takiego zestawu, obiekt fizyczny + NFT, będzie mógł sprzedać je osobno jeżeli artysta (twórca NFT) nie wskazał inaczej w informacjach dotyczących obiektu NFT.

Ethereum blockchain i NFT

Sama sieć blockchain to internetowy rejestr transakcji pomiędzy użytkownikami, który przechowywany jest na wielu komputerach – dlatego o blockchainie często mówi się jako o sieci bo wszystkie te komputery są połączone ze sobą aby synchronizować dane. Dzięki temu, że struktura jest rozproszona (tysiące komputerów trzyma pełną kopię rejestru) nie ma ryzyka, że dane zostaną utracone. Dodatkowo komputery będące węzłami sieci (przechowujące zawartość rejestru i dodające kolejne transakcje) pilnują, aby podczas dodawania kolejnych transakcji były przestrzegane określone reguły, które zapewniają bezpieczeństwo i chronią przed nieuczciwym działaniem ze strony któregokolwiek z użytkowników. Często o uczestników sieci odpowiadających za dopisywanie kolejnych transakcji do tego rejestru nazywa się “górnikami”, a cały proces nazywa się “kopaniem”.

Dla uproszczenia rejestr ten można sobie wyobrazić jak rodzaj segregatora, do którego dodawane są kolejne kartki z zapisanymi transakcjami pomiędzy użytkownikami (w tym transakcjami takimi jak utworzenie nowego NFT). Na jednej kartce można zapisać tyle transakcji, na ile pozwala rozmiar arkusza. Te “kartki” to w rzeczywistości bloki, które są połączone w taki sposób, że nie jest możliwe wyjęcie któregokolwiek z nich bez rozerwania całego łańcucha danych – stąd nazwa “blockchain” – czyli łańcuch bloków, które są ze sobą połączone. Kolejny blok z transakcjami (taka kolejna kartka) jest dodawana co określoną (z góry ustaloną) ilość czasu (w przypadku sieci Bitcoin jest to 10 minut, zaś w przypadku sieci Ethereum jest to 10 sekund). Dzięki temu, wiedząc w którym bloku (kartce) jest zapisana transakcja, możemy dość dokładnie ustalić czas, kiedy została zawarta.

Jest wiele różnych sieci blockchain, tj. Bitcoin, Ethereum, Dogecoin, Solana, Cardano, Polkadot. Nie wszystkie te sieci pozwalają na tworzenie tokenów NFT. Najbardziej popularną siecią, w której można tworzyć tokeny NFT jest sieć Ethereum. Jednak za popularnością sieci idą niestety wysokie koszty obsługi transakcji, dlatego coraz częściej można spotkać tokeny NFT stworzone w innych sieciach (Solana, Cardano, Polygon itp.).Najgłośniejsze (o których najczęściej pisze prasa) i najdroższe tokeny NFT zostały stworzone i sprzedane w sieci Ethereum.

Aby w danej sieci blockchain było możliwe utworzenie NFT musi ona obsługiwać tzw. smart-kontrakty, które są zbiorem instrukcji informatycznych określających funkcje i reguły działania. W praktyce NFT jest obiektem utworzonym na podstawie określonego smart-kontraktu i przypisane jest poprzez określone ID obiektu w ramach danego kontraktu.

Co to jest portfel?

Aby w ogóle zarządzać NFT (kupować, sprzedawać, wytworzyć, przekazać bezpłatnie, powiesić NFT w Metaverse) musimy mieć portfel, czyli coś w rodzaju wirtualnej portmonetki na kryptowaluty.

Sam portfel nie przechowuje kryptowalut czy tokenów NFT – można go porównać do portmonetki w której trzymamy karty kredytowe – te “karty kredytowe” (czyli unikalne identyfikatory/adresy w sieci blockchain) pozwalają na identyfikację wszystkich naszych transakcji w sieci dzięki czemu można jednoznacznie ustalić, co jest w naszym posiadaniu. W jednym portfelu możemy posiadać wiele tego typu “kart” – każda z innym numerem/adresem, dzięki czemu możemy posiadać kilka różnych “tożsamości”.

Nie musimy posiadać kryprowalut w naszym portfelu aby był on dla nas użyteczny. Na “pusty” portfel możemy założyć profil w metaversum czy serwisie Opensea.io. Możemy nawet stworzyć NFT które będzie widziane przez innych użytkowników platformy (np. Opensea czy Rarible), Dzięki temu bezkosztowo, można sobie “wymintować” pierwsze (testowe) NFT, wystawić w swoim profilu , oswoić się z portfelem i zasadami.
Takie NFT wygenerowane za darmo nie będzie zapisane w sieci blockchain dopóki nie pokryjemy kosztów gas fee.

Najpopularniejszym portfelem w sieci Ethereum jest porfel Metamask.

Szczegółowa instrukcja jak założyć portfel Metamask

Co to jest “gas fee”?

Ta “należność za paliwo” to nic innego jak opłata za transakcję w sieci blockchain pobierana przez operatorów węzłów (komputerów, które przechowują cały rejestr danych i są odpowiedzialne za dodawanie kolejnych bloków z transakcjami). Nie wchodząc w szczegóły – jest ona stosowana przy każdej transakcji kupna/sprzedaży, transferu czy wytworzenia NFT. Zależy nie od wartości NFT, ale od ruchu (ilości transakcji ) w sieci Ethereum w danym momencie. Zwykle, wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset USD (rzadko powyżej 200). Jeżeli nie wniesiemy opłaty gas fee lub przeznaczymy na nią zbyt małą kwotę – transakcja nie zostanie dodana do rejestru blockchain – czyli tak, jakby jej nie było. Jeżeli chcemy stworzyć, przetransferować, kupić lub sprzedać NFT warto poczekać na moment, kiedy ruch w sieci będzie mniejszy i opłaty gas fee będą niższe.

Gdzie mogę zobaczyć, zweryfikować NFT?

Istnieją platformy, na których można NFT wystawić (także do sprzedaży), obejrzeć, zweryfikować ich historię. Najbardziej popularny jest opensea.io. Na tych portalach możemy zobaczyć NFT stworzone przez innych, możemy także sami stworzyć własny token.

Unikalną cechą NFT (generalnie technologii blockchain) jest to, że możemy zobaczyć całą historię danego tokena NFT – np ile razy był sprzedany, za jaką kwotę, kiedy został stworzony (wymintowany) i przez kogo.

Czy mogę skopiować czyjeś NFT?

Plik graficzny powiązany z NFT można zapisać na własnym dysku , wysłać do kogoś, wydrukować itp. Jednak poprzez te działania nie będziemy w stanie zmienić danych zawartych blockchainie (drugim elemencie NFT) – informacje o twórcy jak i kolejnych właścicielach tokena pozostaną bez zmian bez względu na to ile kopii pliku graficznego wykonamy.

Wyjaśnimy to na przykładzie.

Możemy wejść na OpenSea i skopiować dowolny plik graficzny z dowolnego NFT (nazwijmy go NFT-1).

Możemy nawet stworzyć nowy NFT ze skopiowanego pliku – nazwijmy go NFT-2. Ale uwaga, nasz NFT-2 ma ten sam plik graficzny, ale już inny adres portfela, który go stworzył. Na OpenSea zobaczymy od razu, że twórcy i właściciele NFT i NFT-2 są inni.

Z tego powodu przed zakupem jakiegoś NFT warto zweryfikować jego twórcę. Jeżeli np w sieci pojawi się NFT z obrazu Jacka Yerki, czy Anastasyi Markovych to właśnie na portalach typu OpenSea zobaczymy kto utworzył dany token, a następnie powinniśmy upewnić się, że dany adres portfela faktycznie jest powiązany z konkretnym artystą, a nie należy do kogoś, kto po prostu skopiował i wykreował własne NFT. Weryfikację źródła adresu, a co za tym idzie samego NFT można weryfikować przy użyciu mediów społecznościowych artystów, galerii i domów aukcyjnych, które reprezentują artystę.

Zobacz profil Anastasyi Markovych na OpenSea: https://opensea.io/anastasiyamarkovych

Ważne – w przypadku NFT mniej ważny jest plik graficzny, który można powszechnie kopiować. Najważniejszy jest zapis w rejestrze blockchain, ponieważ on mówi nam od kogo pochodzi ten prawdziwy NFT, jaka była jego historia i jakie funkcje są z nim związane. Ważne jest więc, aby nie kupować NFT pochodzących z niesprawdzonego źródła.

Co mogę zrobić z NFT?

To co można zrobić z NFT zależy od smart-kontraktu przy pomocy którego został utworzony dany token NFT. Poniżej podajemy najbardziej popularne zastosowania i możliwości.

W przypadku bardzo znanych twórców, którzy przygotowują własne smart-kontrakty, nasz NFT może np dać nam prawo do określonych promocji, zniżek lub praw do nabycia innych NFT (a nawet otrzymania dodatkowych NFT bezpłatnie), oraz wstęp na zamknięte imprezy/spotkania czy dostęp do zamkniętych grup w sieciach społecznościowych.

W przypadku NFT stworzonych poprzez duże portale jak OpenSea, Rarible, Nifty Gateway smart-kontrakty są stworzone przez portal i artysta jest ograniczony do możliwości jakie zaoferowała dana instytucja. Zwykle pozwalają na wystawienie na sprzedaż, na aukcję, bądź po prostu do pokazania. Jest zwykle też funkcja rozliczająca tantiemy dla twórcy – zwykle 2,5 – 10% od każdej transakcji, ale może się to różnić w zależności od portalu.

Parametry smart-kontraktu możemy zobaczyć/ustawić w momencie tworzenia NFT.

Zobacz jak wygląda formularz tworzenia NFT na OpenSea: https://opensea.io/asset/create

Inną rzeczą która można zrobić z NFT to skorzystanie z kilku galerii wirtualnych, gdzie możemy powiesić nasze grafiki we wnętrzu, które sami możemy sobie skonfigurować. Najbardziej powszechnym miejscem, gdzie można prezentować (nie sprzedawać) NFT jest Metaverse.

Galeria Anastasyi Markovych w Metaverse: https://oncyber.io/anastasiyamarkovych

Informacje, które podajemy powyżej są niezbędnym minimum. W celu pogłębienia wiedzy o NFT gorąco zachęcamy do wysłuchania naszych podcastów .